Brązowe oczy: pochodzenie, historia i ich znaczenie

Geneza ludzkości leży w brązowych oczach – dosłownie! W przeszłości wszyscy ludzie mieli brązowe oczy, zanim różne mutacje genetyczne spowodowały również powstanie niebieskich i zielonych oczu. Niemniej jednak brązowy kolor oczu dominuje także obecnie. Około 90 procent światowej populacji ma brązowe oczy. A jednak nie wszystkie brązowe oczy są takie same: różne stopnie intensywności koloru sprawiają, że wydają się mistyczne i tajemnicze. Brązowe oczy wiążą się również z szeregiem korzyści zdrowotnych. W tym artykule podsumowaliśmy te korzyści oraz to, co jeszcze należy wiedzieć o ciemnym kolorze oczu.

Artykuł zrecenzowany przez Prof. Dr. med. Hans-Jürgen Grein 

W skrócie

Definicja i opis: Co kryje się za brązowymi oczami

Różnice regionalne: Jak powszechne są brązowe oczy?

Dziedziczenie: Genetyka brązowych oczu

Kulturowe i historyczne znaczenie brązowych oczu

Zdrowotne zalety i wady brązowych oczu

Brązowe oczy w popkulturze

Brązowe oczy w królestwie zwierząt

Często zadawane pytania na temat brązowych oczu

Brązowe oczy są podstawą naszego wzroku. Około 6 000 do 10 000 lat temu wszyscy ludzie mieli brązowe oczy, zanim mutacja genetyczna dała początek niebieskim i zielonym oczom. Dziś brązowe oczy są nadal najbardziej powszechne. Brązowy kolor oczu jest spowodowany obecnością melaniny w tęczówce: im więcej melaniny, tym ciemniejsze oczy. Dlatego też u osób o brązowych oczach występuje duża różnorodność w zakresie barwy – od ciemnego mahoniowego brązu po ciepłe, słoneczne odcienie karmelu.

Wszystkie kolory oczu zależą od ilości melaniny i głębokości, na jakiej melanina gromadzi się w tęczówce. Połączenie refleksu i absorpcji światła padającego na tęczówkę skutkuje powstaniem koloru tęczówki. W ten sposób powstają wszystkie kolory pośrednie od brązowego po pomarańczowy lub zielony.

Niebieskie lub jasnoszare oczy mają bardzo mało melaniny lub nie mają jej wcale. W związku z tym w tęczówce nie ma zielonego ani niebieskiego pigmentu.

Brązowe oczy występują na całym świecie. Jednak ten kolor oczu jest szczególnie powszechny w Afryce i Azji, gdzie prawie wszyscy mieszkańcy mają brązowe oczy. Brązowe oczy są również często spotykane na Bliskim Wschodzie. W Stanach Zjednoczonych, będących częstym celem emigracji, około 41 procent populacji ma brązowe oczy. Z kolei w Europie Północnej i Środkowej brązowe oczy są znacznie rzadsze i dominują tam jaśniejsze odcienie.

Kolor oczu jest dziedziczony po rodzicach, jednak inne czynniki również odgrywają w tym procesie ważną rolę. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy zakłada się, że na kolor oczu wpływa nawet 16 różnych genów. Jest zatem całkiem możliwe, że dzieci będą miały inny kolor oczu niż ich rodzice. Złożone wzajemne oddziaływanie różnych genów i możliwość spontanicznych mutacji genetycznych sprawiają, że trudno jest z całkowitą pewnością przewidzieć, jaki kolor oczu będzie miało dziecko w przyszłości.

Niemniej jednak brązowe oczy są uważane za dominujące. Jeśli jedno z rodziców ma brązowe oczy, a drugie niebieskie, ich dziecko najprawdopodobniej również będzie miało brązowe oczy. W rezultacie niebieskie oczy stają się z czasem coraz rzadsze.

Ponadto: u noworodków o jasnej karnacji zawartość melaniny w organizmie zaraz po urodzeniu jest bardzo niska, przez co oczy wydają się niebieskie. Dopiero w ciągu pierwszych 12 do 18 miesięcy życia w tęczówce rozwija się genetycznie uwarunkowana ilość melaniny, przez co oczy mogą z czasem zmienić kolor na zielony, orzechowy lub brązowy.

Techniki umożliwiające zmianę koloru oczu na brązowy

Wiele osób pragnie zmienić kolor swoich oczu. Istnieją pewne operacje, które mają na celu umożliwienie zmiany koloru oczu, jednak są one zawsze związane z wysokim ryzykiem dla zdrowia oczu i mogą prowadzić do poważnych problemów ze wzrokiem, a z czasem nawet do całkowitej ślepoty. Doskonałą alternatywą mogą być kolorowe soczewki kontaktowe, które są wzbogacone o brązowe pigmenty i w ten sposób tymczasowo nadają oczom brązowy kolor. Są one tolerowane tak samo dobrze jak tradycyjne soczewki kontaktowe.

Naukowcy z Uniwersytetu w Pradze dzięki badaniom odkryli, że ludzie o brązowych oczach wydają się bardziej wiarygodni i godni zaufania dla innych ludzi. Brązowy kolor daje poczucie komfortu, dlatego ludzie łatwiej otwierają się i zwierzają osobom o takiej barwie tęczówek.

Brązowe oczy są również głęboko zakorzenione w historii. Jako że są one pierwotnym kolorem oczu, nasza podświadomość od dawna jest do nich przyzwyczajona. Są one uważane za symbol niezawodności i siły. W mitologii greckiej niektórzy bogowie są celowo przedstawiani z brązowymi oczami, aby podkreślić ich szczególny związek z naturą – na przykład Demeter, bogini płodności i urodzaju.

W poezji brązowe oczy są często przedstawiane jako coś mistycznego i tajemniczego. Postrzeganie oczu jako zwierciadła duszy również odgrywa tutaj ważną rolę. W poezji i tekstach piosenek, brązowym oczom często przypisuje się szczególną głębię. Nawet Szekspir użył brązowych oczu jako symbolu nieodgadnionej osoby o wielu różnych obliczach.

Brązowe oczy zapewniają wiele korzyści zdrowotnych. Ze względu na wyższą zawartość melaniny w tęczówce, są one w naturalny sposób lepiej chronione przed promieniowaniem UV i uważane za mniej wrażliwe na światło. Należy jednak zachować ostrożność: nawet w przypadku ciemnych oczu długotrwała ekspozycja na światło słoneczne może prowadzić do rozwoju chorób. Przypuszcza się również, że promieniowanie UV ma negatywny wpływ na pigmenty w tęczówce, przez co z biegiem lat traci ona głębię koloru. Okulary przeciwsłoneczne są zatem niezbędne również w przypadku brązowych oczu, aby zapewnić ich długotrwałe zdrowie i blask.

Badania wykazały również, że osoby o brązowych oczach są mniej podatne na rozwój niektórych chorób oczu. Osoby o jasnych oczach są znacznie bardziej narażone na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem lub czerniaka oka.

Jednak są też złe wieści: naukowcy z Australii udowodnili, że u osób z ciemnobrązowymi tęczówkami występuje większe ryzyko rozwoju zaćmy. Również w tym przypadku okulary przeciwsłoneczne będą odpowiednią ochroną.

Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie w Pittsburghu wykazało również, że kobiety o ciemnych oczach odczuwają większy ból podczas porodu. Ponadto osoby o ciemnych oczach wydają się być bardziej podatne na lęki, depresję, negatywne myśli i zaburzenia snu.

Jednak do tej pory nie udowodniono związku między kolorem oczu a tendencją do wad wzroku. U osób z brązowymi oczami zaburzenia widzenia mogą zatem rozwinąć się w taki sam sposób, jak u osób z jasnymi oczami. Korekcyjne okulary lub soczewki kontaktowe mogą okazać się pomocne.

Istnieje wiele znanych osób, które zachwycają swoimi ciemnymi oczami. Kim Kardashian podkreśla swoją egzotyczną urodę brązowymi oczami, a Julia Roberts dodaje dzięki nim emocjonalnej głębi każdemu aktowi. Brązowe oczy są również bardzo popularne wśród mężczyzn: Orlando Bloom nadaje głębi swojej ekspresji dzięki brązowym oczom, a Keanu Reeves jest wyrazistą, przekonującą postacią w wielu filmach, co pośrednio jest też związane z kolorem jego oczu.

Brązowe oczy są również szeroko rozpowszechnione w świecie zwierząt. Wiele gatunków zwierząt ma naturalnie brązowe oczy, optymalnie przystosowane do ich środowiska i widzi wyraźnie nawet w słońcu. Jest to najprawdopodobniej spowodowane faktem, że ciemne oczy są mniej wrażliwe na światło, a zatem oferują przewagę ewolucyjną.

Jednak ludzie również przyczynili się do rozwoju brązowych oczu u niektórych gatunków zwierząt. Na przykład oczy psów są dziś znacznie ciemniejsze niż u ich przodków, wilków. Japońscy naukowcy odkryli, że tęczówki psów stały się ciemniejsze podczas udomowienia, aby psy wydawały się mniej groźne. Wilki mają stosunkowo jasną tęczówkę, która wpada nawet w żółty odcień. Przez długi czas wydawało się to ludziom groźne, więc jako swoich towarzyszy woleli zwierzęta o ciemniejszych oczach – i tak ciemny kolor oczu zadomowił się również u psów.

Tutaj znajdziesz szczegółowe informacje na temat wiedzy.